Opis przyrody nieożywionej: skał, kamieniołomów i potężnych głazów

                                      występujących na terenie Babic i okolic


                   PRACA SEMESTRALNA Z PRZYRODY (FRAGMENTY) SABINA JAKUBOWSKA,

                                                         ROK SZKOLNY 2000/2001
                                            Praca napisana pod kierunkiem P. Haszczyna

 

   W celu poznania pięknej przyrody nieożywionej wybrałam się na wycieczkę po terenie Babic, Skopowa, Ruszelczyc, Reczpola. Na terenie Babic i Skopowa spotkałam na jednym obszarze przykłady osadów fliszu normalnego i wapiennego fluksoturbidytów, spływów piaszczystych i kohezowych.

GLINNIK W BABICACH

   W odkrywce przy szosie z Babic do Przemyśla po lewej stronie występuje skała tzw. „glinnik „ występuje tu udokumentowany „czwartorzęd” termoluminescencyjny wiek profilu osadów rzecznych, stokowych i eolicznych. W skale piaskowej jaskółki brzegówki wygrzebują nory na gniazda. W widocznych otworach  jaskółki mają spokojne życie i rozmnażanie. Urwisko porośnięte jest przeważnie akacjami , niektóre z górnej części z suwają się ku dołowi urwiska. Rosną tutaj dzikie bzy, tarnina, a także zobaczyć można pojedynczo występujące  dęby. Niższe porosty to krzewy, paprocie i różnego rodzaju trawy. W dawnych czasach kiedy stawiano drewniane domy, lepianki miejscowi i okoliczni mieszkańcy kopali tu glinę, którą wykorzystywali do lepienia i wygładzania ścian. Wykorzystywano też glinę piaskową jako dodatek do tynków i stawiania pieców. Ze względu na bezpieczeństwo zwiedzających jak też jako przykład terasy włożonej akumulacji eolicznej miejsce to objęto ochroną i zabroniono robienia wykopów.

GLINNIK PRZY WJEŹDZIA NA SKOPÓW

    Około 100 metrów dalej od „glinnika” przy wjeździe do Skopowa występuje drugi przykład osadów fliszu normalnego i wapiennego fluksoturbidytów i spływów piaszczystych i kohezowych. Usuwisko na skrzyżowaniu drogi na Zawadzie, jest to  bardzo dobrze widoczny „czwartorzęd” wiek profilu osadów rzecznych, stokowych i eolicznych. Tutaj również jaskółki znajdują miejsca na spokojne mieszkanie, a bardzo często widać je jak kołują nad wodą na rzece San. Na tym niedaleko od siebie położonym usuwisku występuje jednakowa roślinność. Zobaczyć można akację, dęby, graby, dziki bez , leszczynę, a z niższego porostu paprocie, zioła i przeróżne trawy. Pod wpływem warunków atmosferycznych, deszczów bądź silnej ulewy ziemia zjeżdża w dół na drogę. Drogowcy wywożą ziemię i kopią rowy w celu odprowadzenia wody co powoduje  większe odsłonięcie i bardziej widoczną skarpę.


SKAŁKA Z RYBAMI - SKOPÓW

 W miejscowości Skopów koło Babic znajduje się „skałka z rybami”. W prawym brzegu potoku płynącego po zachodniej stronie od cerkwi, w koluwium starego osuwiska znajduje się duża bryła pakietów rogowców menilitowych, przepełniona szkieletami ryb głębokowodnych. Skała jest o charakterze łupkowym jest  to pstry paleogen- wykształcony w postaci serii warstw. Warstwy są poziome i pionowe wiek; wyższy paleocen. Po obu stronach potoku są wzniesienia porośnięte akacjami, dzikim bzem, krzewami, a z niskiej roślinności występują tu przepiękne paprocie, kwitnące zioła i różne trawy. Warunki atmosferyczne; słońce, deszcz  rozkładają skałkę na drobne części, które staczają się do wody, gdzie rozpuszczają się i płyną z nurtem wody. Mieszkańcy Skopowa wiedząc, że w skałce znajdują się odciski ryb zaczęli kopać przyczyniając się w ten sposób do jej niszczenia. Wojewódzcy geolodzy udali się tam w celu przeprowadzenia badań geologicznych i ze względu na jej budowę zabroniono robienia w niej wykopalisk. „Skałka z  rybami” w Skopowie jako jedyna leży poza obszarem parku krajobrazowego. Ta sama góra ciągnie się w kierunku Babic.

 

SKAŁY W POTOKU - BABICE

 W Babicach idąc do góry drogą od Kościoła św. Trójcy, po prawej stronie drogi płynie potok. Potok płynie w głębokim wąwozie wyżłobionym przez wodę, na jego dnie są skały fliszowe z wkładami pakietów grubo ławicowych piaskowców. Na przyległej do potoku skarpie widoczna jest bardzo dobrze odsłonięta skała, są to łupki szare wapniste można też dojrzeć łupki wiśniowo-ciemnozielone z wkładką litotamniowych wapieni i piaskowce łopianieckie. Wnikliwie obserwując budowę skały na jej warstwach można dostrzec odbicia paproci i skamieniałych stworzonek. Jest to formacja ropianiecka  - wiek niższa górna kreda - dolny paleocen. Formacja o charakterze fliszowym z wkładami pakietów grubo ławicowych piaskowców. Barwa osadów stalowo - szara czasami zielonkawa. W pęknięciach łupków żyją ładne małe pająki a nieraz można zauważyć bardzo duże czarne pająki. Przewijają się tutaj jaszczurki i spotkać można tutaj salamandry. Naturalne czynniki klimatyczne takie jak deszcz, mróz, wiatr, jak również korzenie drzew i krzewów powodują rozsadzanie spękań, a okruchy i większe odłamki skały głównie piaskowców staczają się do potoku lub są spłukiwane przez deszcz. Wody potoku przenoszą je z prądem do rzeki San, rozdrabniając na żwir i piasek  Na skarpie rosną akacje, graby, krzewy malin, jeżyny, leszczyna, dziki bez i pojedyncze dęby. Stromy brzeg a zwłaszcza dolna część skały porośnięta jest podbiałem pospolitym, różnego rodzaju ziołami, trawami i paprociami.

OSUWISKO - RUSZELCZYCE

 We wsi Ruszelczyce występuje nisze osuwisko. Na dziale między Ruszelczycami a Skopowem znajdują się po obu jego stronach długie i wysokie skarpy dwóch nisz dużych osuwisk. Pozostała między niszami krawędź działu tworzy wąską grzędę. Osuwiska powstały w wyniku  wypływających źródeł ze skały, które rozmiękczają ziemię i ziemia zjeżdża w dół po skale jak z jednej tak z drugiej strony. Ziemia tutaj występująca jest koloru czerwono-siwego i jest bardzo lepka. Na moczarach rosną przeważnie olchy, a trawy podobne są do szuwarów. Wierzchołek skarpy mieszkańcy nazywają „Łysy garb”, ponieważ żadne drzewa tutaj nie rosną. Występująca  roślinność to znikoma trawka. Obserwując skałkę zauważyć można  zwietrzałe łupki pstre o ceglastym zabarwieniu  zwane potocznie „kaczym mydłem” i drzewa nie mogą się przebić korzeniami do wody. Trawy rosną tylko dlatego, że wilgoć czerpią z deszczów. Gdy panuje susza trawa wysycha i dość często dochodzi tu do pożaru. Nisze osuwiska zaliczane są do unikatowych zjawisk w skali Karpat.

WAPIENNIK - RECZPOL

    We wsi Reczpol występuje olistolit górnej jury. W przysiółku Łazy koło Reczpola w nieczynnym łomie wapiennika widoczny jest fragment olbrzymiego olistolitu wapiennego. Rozmiary jego sięgają (15x 8x 5 metrów). Materiał egzotyczny złożony jest ze źle wysortowanych  i niewarstwowanych okruchów skalnych scementowanych zielonym, ciemnoszarym lub czerwonym spoiwem ilastym lub wapiennym. Ze względu na nieznaczne zniszczenia podziwiać tutaj można rozmiary egzotyku stoczonego po skłonie basenu ze strefy litoralnej.

 

GŁAZY W BABICACH

     Potężne głazy. Na terenie Babic oraz okolic bardzo trudno jest spotkać potężne głazy. Podczas moich wycieczek do lasu na grzyby w kierunku Skopowa w jednym tylko miejscu spotkałam usuwisko. Obniżyło ono dość duży głaz, który sfotografowałam. Na odsłoniętej stromej stronie polany widoczny jest potężny głaz w kształcie olbrzymiej czapy grzyba. Jest to piaskowiec wapienny. Dołem płynie potok. Można domniemywać, że po stoku tego kamienia i jakiegoś twardego podłoża, drzewka i krzewy zsunęły się do rzeki razem z piaskową ziemią, którą woda ciągle wypłukuje. W naszych okolicach jest dużo drobnych kamieni. Występują szczególnie w dolinie Sanu i płynących z gór potoków, które woda wypłukuje z ziemi i wyrywa je na powierzchnię. Przeglądając strukturę geologiczną naszej miejscowości stwierdzić mogę, że nie występują tutaj żadne duże kamieniołomy. W dolinie rzeki San odbywa się pobór żwiru, który wykorzystywany jest jako materiał budowlany. Najbliższa odkrywkowa żwirownia występuje w Ostrowie koło Przemyśla.


Zakończenie

   Przeglądając ciekawe miejsca przyrody nieożywionej na terenie Babic i okolic stwierdzić należy, że krajobraz tu występujący jest bardzo piękny i ciekawy. Teren pełen jest gór, pagórków, skał i skałek oraz przepięknej  doliny rzecznej.
   Ciekawa budowa geologiczna stwarza duże możliwości uznania wielu obiektów przyrody nieożywionej jako chronionej ze względu na duże znaczenie w nauczaniu geologii i badań geologicznych.
Wycieczka dostarczyła mi niesamowitych przeżyć i wrażeń. Poznałam i zobaczyłam piękno otaczającej nas przyrody, która pozostanie na długo w mej pamięci.